Na łamach portalu POLICE BEZ CENZURY rozpoczynamy cykl kilkudziesięciu publikacji prezentujących Tajnych Współpracowników Służby Bezpieczeństwa PRL działających na terenie Gminy Police do roku 1990. Zasoby merytoryczne dotyczące opisywanych z imienia i nazwiska osób w całości pochodzą z Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu. Na początek sylwetka Tajnego Współpracownika SB pseudonim "STACH", czyli Jerzego Nowickiego (od 1983 roku także członka ORMO). 

KRÓTKIE WPROWADZENIE … 

Służba Bezpieczeństwa PRL była podstawowym „narzędziem” do pozyskiwania Tajnych Współpracowników, dzięki którym na bieżąco inwigilowano nie tylko polityczną opozycję, ale także środowiska społeczne, polityczne, gospodarcze, kulturalne oraz środki masowego przekazu. 

Kandydatów na TW werbowano na przesłanki ideowe, na materiały ich kompromitujące lub szantażem - grożąc między innymi usunięciem z pracy. Pozyskiwano ich także w formie przekupstwa (m.in. wydanie paszportu, czy też pomoc przy awansie w pracy). 

Każdy Tajny Współpracownik Służby Bezpieczeństwa przyjmował sobie pseudonim (niekiedy więcej niż jeden), którym podpisywał doniesienia i pokwitowania. Za swoją „współpracę” był sowicie wynagradzany. Przeciętnie za jeden, dwa, czy trzy donosy w miesiącu otrzymywał mniej więcej równowartość pensji pełnoetatowego pracownika naukowego uniwersytetu. 

Sieć Tajnych Współpracowników Służby Bezpieczeństwa PRL tworzono również w Policach. W zasobach archiwalnych Instytutu Pamięci Narodowej zachowały się teczki kilkudziesięciu z nich – w większości ulokowanych w polickich Zakładach Chemicznych. Na czym polegała ich działalność, w jakim okresie ich „pozyskiwano” i gdzie byli „zakonspirowani”? O tym będzie cykl artykułów w portalu policebezcenzury.pl … 

TAJNY WSPÓŁPRACOWNIK SB pseudonim „STACH” (Jerzy Nowicki – źródło: IPN Sz 0010/2167) 

Tajny Współpracownik Służby Bezpieczeństwa pseudonim „STACH” przez bardzo wiele lat funkcjonował jako Kontakt Operacyjny SB pseudonim „JES”. Jego współpraca, w różnym charakterze, trwała od okresu wydarzeń Grudnia `70 i zakończona została w momencie rozwiązania Służby Bezpieczeństwa PRL. Oficjalne pozyskanie przez SB nastąpiło jednak dopiero na początku 1981 roku na wniosek kapitana Czesława Bieńkowskiego. 

„Z tytułu wykonywanej pracy elektryka na Wytwórni Kwasu Fosforowego posiada możliwość swobodnego przebywania na całym zakładzie, rozpoznawania osób nowozatrudnionych, informowania o zjawiskach prowadzących do powstania awarii urządzeń i maszyn. Wymieniony od czasu wydarzeń grudnia 1970 roku systematycznie współpracował. Stąd wnioskuję o formalne jego zarejestrowanie”. 

Własnoręcznie podpisane zobowiązanie o współpracy Tajny Współpracownik SB pseudonim „STACH” złożył w dniu 14 lipca 1981 roku:  

„Niniejszym zobowiązuję się do współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa. W trakcie mojej współpracy będę przekazywał wszystkie informacje godzące w ustrój Państwa Polskiego, a w szczególności dotyczące niegospodarności, marnotrawstwa i nadużyć”. 

Z raportu oficera Służby Bezpieczeństwa:

„Zgodnie z ustaleniami z Kierownictwem Wydziału w dniu 14 lipca 1981 roku, w godzinach popołudniowych, dokonałem pozyskania do współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa PRL fotoreportera redakcji Wiadomości Polickich. Należy zaznaczyć, że w/w jest do współpracy dobrze przygotowany, a w poprzednim okresie czasu współpracował z naszymi organami w charakterze Kontaktu Operacyjnego.  

Osobiście zna i utrzymuje bieżące kontakty z członkami Solidarności Zakładów Chemicznych, a jego żona jest przyjaciółką żony Stanisława Kocjana. Ponadto w/w został wybrany jako wiceprzewodniczący komisji, która z ramienia zakładowej Solidarności ma badać wszelkie sprawy dotyczące nadużyć, niegospodarności i marnotrawstwa. Przewodniczącym komisji został Władysław Najberek.

W dniu 14 lipca 1981 roku na terenie Zakładów Chemicznych przebywał Stanisław Kocjan. Przywiózł on literaturę propagowaną przez Międzyzakładową Komisję Robotniczą, która sprzedawana była w redakcji „Wiadomości Polickich”. Literaturę tę nabył także Tajny Współpracownik pseudonim „STACH” i dostarczył w trakcie spotkania”.

Przez pierwszych 5 lat swojej działalności Tajny Współpracownik pseudonim „STACH” odbył 75 spotkań operacyjnych, podczas których przekazał 70 informacji – na ich podstawie założono Sprawę Operacyjnego Sprawdzenia kryptonim „BLONDYN”. Tajny Współpracownik pseudonim „STACH” wykorzystywany był także w 8 innych sprawach ewidencji operacyjnej – w tym w 2 Sprawach Operacyjnego Rozpracowania. Współpracę z nim zakończono w 1990 roku z uwagi na likwidację Służby Bezpieczeństwa. Teczkę pracy Tajnego Współpracownika pseudonim „STACH” zniszczono we własnym zakresie.

ciąg dalszy nastąpi ... 

Adam Wosik